كشورها در صدد دستيابي به منافع ملي خود در ابعاد ملي منطقه اي و جهاني مي باشند و با توجه به قدرت ملي سطوح اجرائي آن را در راهبردهاي استراتژيك تعيين مينمايند .
تعاريف و اصطلاحات جاسوسي:
1 ـ عامل (agent): فرديست كه از منبع يا منابع اطلاعات را جمعآوري نموده و به استخدام يك سرويس اطلاعاتي درآمده ليكن عضو رسمي آن سرويس نميباشد.
ممكن است تعداد عوامل زياد باشند كه در سلسله مراتب يكديگر قرار داشته و رده بالاي آنها به عنوان سرعامل رده پائينتر در نظر گرفته ميشوند.
نكته 2: از عاملين ممكن است صرفاً در جهت جمعآوري استفاده نشود بسته به نوع كارايي عاملها پسوندهايي مانند نفوذي، فريب، نشان، مشاور و ... به عامل اضافه ميشود.
2 ـ افسر/ رهبر سرشبكه (high chief of operation): عنصري است اطلاعاتي، كه هدايت و رهبري چندين شبكه جاسوسي مرتبط با هم را عهدهدار ميباشد.
3 ـ مركز / ستاد (center-staff): محل تصميمسازي و تصميمگيري عملياتهاي يك سرويس جاسوسي و به آخرين رده سلسله مراتب سازمان اطلاعاتي گفته ميشود.
4 ـ پوشش (Cover): فعاليت جاسوسي به نحوي تغيير شكل داده شود و تحت شرايطي انجام شود كه كاملاً عادي و موجه بنظر آيد و متناسب با محيط طبيعي استفاده كننده باشد بعبارت ديگر اقدامات طرحريزي شدهاي كه به فرد جاسوس اجازه ميدهد عملي را كه نميتوان بطور آشكار انجام دهد بدون برانگيختن شك و گمان انجام دهد. بطوركلي و عام، پوشش بر دو نوع قانوني (رسمي) و غيرقانوني (غيررسمي) تقسيم ميشود.
(الف) پوشش قانوني (legal cover): ورود عوامل جاسوسي به عنوان عناصر سياسي يا ديپلماتيك داراي مصونيت به هدف موردنظر جهت جاسوسي را بهرهگيري از پوشش قانوني گويند در اينگونه موارد عامل جاسوسي را مقيم قانوني و مكان فعاليتش در سفارتخانه، كنسولگري، دفاتر وابستگي و ... را ايستگاه قانوني نامند.
(ب) پوشش غير قانوني (illegal cover): ورود عامل جاسوسي بدون بهرهمندي از مصونيت سياسي يا ديپلماتيك را پوشش غيرقانوني نامند در اينگونه موارد عامل جاسوسي را مقيم غيرقانوني و مكان فعاليتش مانند دفاتر شركتي، نمايندگيها، اماكن باستاني يا توريستي، هتلها و .. را ايستگاه غيرقانوني نامند.
5 ـ افسر/ رهبر عمليات (operations officer): شخصي است اطلاعاتي كه عضو سازمان اطلاعاتي بوده و مسئوليت هدايت و رهبري عامل يا عاملين جاسوسي را عهدهدار ميباشد.
6 ـ شبكه جاسوسي (spy net): به مجموع افسر يا افسران عمليات و عامل يا عواملي كه درگير عمليات جاسوسي مشخص ميباشند اطلاق ميگردد كه بر حسب تعداد افسران عمليات يا عاملين جاسوسي انواع زير را دارا ميباشد.
جاسوسي:
از ديدگاه حقوق بينالملل عمومي، جاسوس كسي است كه به صورت محرمانه يا تحت عنوانهاي غيرمجاز به نفع خصم درصدد تحصيل اطلاعاتي ازنقشه وقواي طرف ومقاصد او برآيد.
جاسوسي در معناي وسيع كلمه دو دسته اقدامات را در بر ميگيرد: يك دسته اقدامات مقدماتي(Preparatoire) كه عبارت است از تفحص و تحصيل اطلاعات مخفي و دسته ديگر عمليات اجرايي(Executoire) كه عبارت است از ايجاد ارتباط و رساندن اطلاعات مزبور به كساني كه بايد از آنبهرهبرداري كنند .
گارو ميگويد: بدسته اول (جاسوسي)، شامل اقدامات تفتيش (Research) و اكتشافي است كهعلامت مميزه جاسوسي واقعي است. دسته دوم (خيانت) شامل عمليات تسليمي (Livraison) استكه علامت مشخصه خيانت (Trahison) يا حق ناشناسي (Felonie) ميباشد، اما حلقههاي يكزنجير اقدامات محرمانه را تشكيل ميدهند.... متهم براي تسليم اطلاعات، به طرف مقابل اقدام بهتجسس و تحقيق ميكند و جاسوس امروز همان خائن فردا خواهد بود. پس جاسوسي، فراهم كردنمقدمات خيانت است و تا وقتي كه اعمال او در مرحله مقدماتي است، جاسوس، و چون اطلاعات راتسليم كرد، خائن است. 1
خيانت به كشور عبارت از سوء قصد بر ضد امنيت كشور به وسيله ايجاد ارتباط با كشور ديگريكه داراي سلطه و استقلال است
بنابراين، عناصر متشكله جرم خيانت به كشور عبارتاند از:
الف) مليت ايراني يا تبعه بيگانه در خدمت دولت جمهوري اسلامي ايران;
ب)خدمت آگاهانه و عمدي به نفع يك قدرت خارجي به زيان مملكت;
ج) ارتكاب اعمالي از قبيل نگه داري و حمل سلاح و قيام مسلحانه عليه كشور.2
در نتيجه خيانت به كشور را ميتوان چنين تعريف كرد: (ارتكاب عمل منافي با امنيت داخلي وخارجي جمهوري اسلامي ايران ازسوي هرشخص ايراني يا خارجي مأمور به خدمت در ايران، بهقصد اضرار به امنيت كشور و نفع كشور ديگر، خيانت به كشور محسوب ميگردد).
از نظر حقوق جزا اشخاص ذيل جاسوس هستند:
الف) هر كس كه براي بدست آوردن اسناد يا اطلاعاتي به نفع دشمن به يك مكان مستحكم ياپاسگاه يا هر بنگاه نظامي يا استحكامات و اردوگاهها يا منزلگاههاي ارتش داخل شده باشد .
ب) هر فردي كه براي دشمن اسناد يا اطلاعاتي به دست آورد كه ممكن است نسبت به عملياتارتش يا نسبت به تأمين قلاع يا اماكن مستحكم يا پاسگاهها يا بنگاههاي نظامي مضر باشد.
ج) هر كس جاسوسان يا افراد دشمن را كه براي اكتشاف مأمور شده باشند عملا مخفي نموده ياسبب اختفاء آنها گردد.
د - هرفردي كه اسرارنظامي ياسياسي يامفاتيح رمز را برخلاف مصالح كشور به اجنبي تسليم كند.
- طبق ماده 24 قانون مجازات جرائم نيروهاي مسلح، افراد ذيل جاسوس محسوب و به مجازاتهاي ذيل محكوم ميشوند:
الف) هر نظامي كه اسناد يا اطلاعات يا اشياي داراي ارزش اطلاعاتي را در اختيار دشمن يا بيگانهقرار دهد و اين امر براي عمليات نظامي يا نسبت به امنيت تأسيسات، استحكامات،
پايگاهها،كارخانجات، هواپيماها يا وسائل زميني نظامي و... مضر باشد به مجازات محارب محكوم ميشود.
ب) هر نظامي كه اسناد يا اطلاعات براي دشمن يا بيگانگان تحصيل كرده، به هر دليلي موفق بهتسليم آن نشود به حبس از 3 تا 15 سال محكوم ميگردد .
ج-هرنظاميكهاسرارنظامي،سياسي،امنيتي،اقتصادي ياصنعتيكهمربوطبهنيروهاي مسلح را به دشمنان داخلي يا خارجي يا بيگانگان يا منابع آنان را از مفاد آن آگاه سازد به مجازات محارب محكوم خواهد شد.
د - هر نظامي كه براي بدست آوردن اسناد يااطلاعات طبقهبندي شده، به نفع دشمن و يا بيگانه بهمحل نگهداري اسناد يا اطلاعات داخل شود، چنانچه به موجب قوانين ديگر مستوجب مجازاتشديدتري نباشد حبس از 2 تا 10 سال محكوم ميگردد.
گر چه در تعريف جاسوسي كليد واژه غيرقانوني بكار برده شده است وليكن تأمين منافع ملي كشورها را ناگزير از جاسوسي مينمايد به گونهاي كه كشورها به داشتن يك سرويس اطلاعاتي نيز بسنده ننموده و از چندين سرويس عمومي و تخصصي اطلاعاتي استفاده مينمايند كه امكان نظارت چندوجهي را در كنترل اطلاعات ايجاد نمايند.
جاسوسي بر دو نوع كلي تقسيم می شو د :
الف _ جاسوسي ممدوح (پسنديده): جاسوسي بنفع منافع ملي يك كشور
ب _ جاسوسي مذموم (نكوهيده): جاسوسي عليه منافع ملي يك كشور كه از مصاديق بارز مزدوري و خيانت ميباشد.
جاسوسي مشروع در دو جا جايز دانسته شده است كه عبارتند از:
الف - جاسوسي به منظور كنترل و اصلاح امور كارگزاران
اصل اعتماد در مديريت اصلي نيكوست، اما اين سبب نميشود تا حاكم يك سره كارگزاران خودرا به حال خويش رها كرده، تحت كنترل نداشته باشد. در تاريخ اسلام و متون اسلامي دلايل متعدديوجود دارد كه جاسوسي به منظور فوق كرارا صورت گرفته است.
ب - جاسوسي به منظور كنترل فعاليت مخالفان و دشمنان حكومت
هر حكومتي معمولا داراي دشمنان داخلي و خارجي ميباشد و دولتمردان بايد به دقت مراقبآنها باشند تا از گزند آنان مصون بمانند. لازمه مقابله با چنين دشمناني شناسايي دقيق آنها و بهترينراه اين شناسايي نيز گماردن افرادي به عنوان جاسوس در ميان آنان است و چنين كاري نه تنها مذمومنيست، بلكه همواره مورد تأييد و تأكيد پيامبراسلام eو ائمه معصومين (عليهمالسلام) بوده است.
دستهبندي ديگري بر اساس ماهيت وجودي جاسوسي انجام شده كه درآن جاسوس را بر مبنايموضوعاتي مانند:
جاسوسيسياسي،جاسوسياقتصادي،جاسوسينظاميوجاسوسيعلمي ميسنجند. 1
الف) جاسوسي سياسي
هدف جاسوسي سياسي شناخت گروهها و احزاب سياسي و نيروهاي مؤثر در كشور و فرقههايمذهبي و رهبران آنها و مباني آنها و روابط اين گونه نهادها و ايجاد تفرقه بين آنها و فتنه انگيزي موفقشده و ميشود تا امنيت كشوري را به طور جدي در معرض خطر قرار دهد كه مصداقهاي آن درجهان كنوني كم نيست.
ب) جاسوسي اقتصادي
اطلاعات اقتصادي، دشمن را بر حصر اقتصادي صحيح قادر مينمايد كه امروز به عنوان حربهاياز سوي استكبار مورد استفاده قرار ميگيرد و به تعبيري ميتوان ادعا نمود كه مبارزه با اين گونهجاسوسي در جهان امروز كم اهميتتر از مبارزه عليه جاسوسي نظامي نيست.
ج) جاسوسي نظامي
هدف تجسس نظامي به دست آوردن اطلاعات و معلومات مربوط به نيروهاي مسلح در زمانصلح و جنگ است. دشمن ميكوشد اطلاعات دفاعي كشور را در معرض دستبرد قرار دهد واطلاعاتي درباره انواع اسلحهها و ميزان آن و تعداد نيروهاي مسلح و شكل سازمان بندي آن و غيرهرا به دست آورد كه اين نوع از جاسوسي در قوانين اكثر كشورها مورد توجه قرار گرفته است.
د) جاسوسي علمي
يكي از جنبههاي كه دشمن عليه امنيت كشور از آن استفاده ميكند، اطلاع از مصنوعات علمي واختراعات و ابتكارات نظامي و غير نظامي است. حفظ اين اطلاعات از دستبرد اجانب از وسايل مهمدفاع از كشور است، زيرا دشمن با دست يابي به اين قبيل اطلاعات آن را بر ضد كشور و مصلحتجامعه به كار ميبرد، گاهي از مواقع مطالعه سازمانهاي جاسوسي و اهتمام آنان در تجسس دراختراعات مخصوص و اختراعات در صنعت نظامي تعجب برانگيز است.
اهداف سازمانهاي جاسوسي جهان در امور فوق منحصر نيست ولي از آن جا كه ذكر موارد ديگرموجب تطويل و خارج از موضوع بحث است، به همين مقدار بسنده ميكنيم.
طبـقـهبنـدي جاسوسي بر اسـاس صلـح و جنـگ
گارو دردستهبندي جاسوسي به لحاظ مادي ومنطقي ورواني وتقسيم آن به جاسوسي در زمان صلح و جنگ مطالب ارزندهاي بيان كرده است كه جهت تكميل بحث به طور مختصر ذكر ميشود:
افعال واعمالي كه قانون جزا به عنوان جاسوسي پيش بيني كرده به دو دسته تقسيم ميشوند:
يكي از لحاظ مادي (Materiellement) و ديگري به لحاظ منطقي (logiguement)،وليازلحاظ روانشناسي (Psychilogiquement) هر دو دسته يكسانند.
دسته اول، شامل اقدامات تفتيشي (Recherche) و اكتشافي (Exploration) است كه علامتمميزه جاسوسي واقعي است.
دسته دوم،شامل عمليات تسليم(Livraison) است كه علامت مشخصه خيانت (Trahison) ياحق ناشناسي (Felonie) ميباشد.
در عصر حاضر پيدايش ترقيات بسيار در اخلاق و عادات (Les moeurs)، باعث ترقي و نشو وارتقاي قانونگزاريها شده ـ يعني جاسوسي را كه قبلا وسيله ايجاد جنگ تصور ميكردند اكنون وسيلهتمهيد و تهيه جنگ (Prepartion) ميدانند ـ لذا قوانين جديد، جاسوسي را چه در زمان جنگ و چهدر دوران صلح قابل تعقيب دانستهاند، به اعتبار اين كه موضع آن فقط به دست آوردن اطلاعاتياست (Reseignements) از اوضاع يك دولت خارجي.
انواع شبكههاي جاسوسي:
(الف) از نظر رهبر عمليات:
((1)) شبكه ساده: در صورتيكه هدايت شبكه جاسوسي را يك افسر يا رهبر عمليات عهدهدار باشد.
((2)) شبكه پيچيده: در صورتيكه هدايت شبكه جاسوسي را چندين افسر يا رهبر عمليات عهدهدار باشند.
(ب) از نظر عامل جاسوسي:
((1)) تكسلولي: در صورتيكه صرفاًَ يك عامل در شبكه جاسوسي فعاليت نمايد.
((2)) چندسلولي: در صورتيكه عوامل شبكه جاسوسي بيش از يكنفر باشند.
نكته: رهبر عمليات يا افسر عمليات به عنوان رهبر شبكه نيز اطلاق ميگردد.
اركان جاسوسي:
طرحريزي و برنامهريزي و اجراي هر اقدام جاسوسي نيازمند اتكاء به اصول و اركاني ميباشد كه به عنوان پايههاي اساسي عمليات جاسوسي بوده و بدون در نظر گرفتن اولويت آنها بايستي در طرحريزي و اجرا، كليه اركان را با هم در نظر گرفت كه عبارتند از:
1 ـ هدف: هدف موتور محركه هر سامانهاي ميباشد و در جاسوسي نيز هدف، اطلاعات ارزشمند ميباشد كه بايستي دقيقاً مشخص شود كه چه نوع اطلاعات، در چه محلي و با چه هزينهاي موجود بوده و دستيابي به آنها چه نوع آثاري و عدم دستيابي و يا افشاي عمليات چه نوع تبعاتي را در پي دارد. مشخص بودن هدف باعث ميگردد كه فعاليتهاي جاسوسي سمتوسو يافته و اصطلاحاً داراي كارايي و اثر بخشي باشد.
2 ـ طرحريزي: شيوه حصول و دستيابي به اهداف با انجام تلاش هدايت شده و سيستماتيك كه در آنها مقدورات، محدوديتها و تواناييها ملحوظنظر قرار گرفته باشد.
3 ـ امكانات: مجموعه مقدورات نيروهاي عمل كننده در كشور حريف و يا خودي را كه در كسب نتايج قابل توجه جهت جاسوسي مؤثر ميباشد كه بر دو نوع نرم افزاري و سختافزاري ميتوان تقسيم نمود در بعد نرم افزاري به وجود آموزش، رويهها، دستورالعملها، طرحها و برنامهها و در بعد سختافزاري به بهرهمندي از تجهيزات، تأسيسات و فنآوريهاي نوين ميتوان اشاره نمود.
4 ـ ارتباطات: خطرناكترين اقدام در جاسوسي، برقراري ارتباط به منظور اخذ نيازمنديها و امكانات و سپس برقراري ارتباط در جهت ارسال اطلاعات ميباشد كه با رعايت دو اصل اساسي امنيت و سرعت بايستي صورت پذيرد.
5 ـ حفاظت: حفاظت باعث استمرار عمليات جاسوسي شده و در حفاظت، عامل جاسوسي، موقعيت، دسترسي و امكانات وي حفظ ميگردد.
قرائن و شواهد جاسوسي:
در چرخه به دام افتادن و استخدام عوامل جهت جاسوسي دو موضوع نقش اساسي دارد اول اينكه مجموعه موارديكه باعث تمايل به پيوستن عامل جاسوسي به سرويس اطلاعاتي شده است و دوم مجموعه عواملي كه باعث ايجاد امكان دستيابي سرويس به فرد شده است و در صورت تحقق اين چرخه شرايط و وضعيت فرد تغييراتي پيدا ميكند كه قرائن و شواهد در حقيقت علامات و نشانههاي تمايلات فرد، امكان دستيابي سرويس و ميزان تغييرات مشهود در فعاليت و روحيه عامل جاسوسي ميباشد كه اين قرائن و شواهد در خصوص هر سرويس و در زمان و مكان مختلف متفاوت ميباشد
. برخي از قرائن و شواهد عمومي جاسوسي عبارتند از:
1 ـ انجام مأموريت يا مسافرت به خارج از كشور
2 ـ برقراري يا تداوم تماس با عناصر بيگانه
3 ـ تردد به سفارتخانهها، كنسولگريها، شركتها و نمايندگي شركتهاي بيگانه
4 ـ برخورداري از امكانات رفاهي، مادي، تفريحي غيرمتعارف
5 ـ نارضايتي
6 ـ كنجكاويهاي جهتدار و غيرمتعارف
7 ـ شركت در مراسم و مجالس لهو و لعب، غيراخلاقي، مهمانيهاي سفارتخانهها و ..
8 ـ وابستگي فرهنگي و علاقمندي به زندگي در خارج از كشور
9 ـ نداشتن تقيد مذهبي
10- عدم پايبندي به مسائل ميهني و ملي
انگيزههاي جاسوسي:
برخي از انگيزهها بطور مشروح در زير بيان ميگردد:
1 ـ ايدئولوژيكي يا عقيدتي، مذهبي يا مسلكي: هيچ جاسوسي در مقايسه با عاملي كه داراي انگيزههاي عقيدتي باشد بطور بالقوه چندان سودمند نيست. ايدئولوژي و مكتب انگيزهاي الزامآور و دائمي بوده و به عنوان پايدارترين انگيزه تلقي ميشود جاسوسي كه متأثر از انگيزههاي مثبت ايدئولوژيكي است به دليل عشق به موضوعي خاص همچون حزب يا خط سياسي، مذهب، كيش و آيين معين حاصل ميشود البته مكاتب و ايدئولوژيها جنبه منفي را نيز ميتوانند دارا باشند چه بسا مكاتب در مواردي خاص، سرمنشاء خيانتها ميشوند. جاسوس مكتبي تنها هنگامي كه نظام عقيدتي خود را در آستانه فروپاشي ببينند در مورد خود و آنچه ميكند و كساني كه برايشان كار ميكنند، دچار ترديد ميشود.
2 ـ تطميع: پول ابزار سودمند هر سازمان جاسوسي است و هرگاه مدبرانه از آن استفاده شود چه بسا موجب خريد اطلاعاتي بسيار ارزشمند گردد گرچه اطمينان به جاسوسان حريص همواره از سوي سرويسها مورد ترديد ميباشد وليكن پول به عنوان انگيزه مستقل و مكمل مورد استفاده سرويسها قرار گرفته و ميگيرد.
3ـ شيفتگي به فرهنگ بيگانه: دستهاي از افراد بدون بررسي و كوركورانه تحتتأثير فرهنگ بيگانه قرار گرفته و هيچ هدفي جز پياده نمودن ارزشهايي كه بصورت نظري يا شعار از سوي آن فرهنگها القاء ميگردد، ندارند.
4 ـ عشقي، عاطفي: در برخي فرهنگها، زمانها و موقعيتها، عشق انحرافي، انگيزهاي بيهمتا براي جاسوسي است و هرگاه از آن زيركانه بهره گرفته شود دستكم به اندازه ترس مطلق، اثربخش و پرقدرت است اما تأثير آن دوام بيشتري خواهد داشت اين انگيزه در افراد سادهلوح كه اسير عشقهاي واهي و خيالي گرديدهاند و همچنين افرادي كه فاقد تقيد مذهبي ميباشند بسيار مؤثر است.
5 ـ اعتياد: علاقه شديد يا اعتياد به مواد ممنوعه، آميزهاي سودمند براي استخدامكننده زيرك در بردارد. مادهاي كه عامل به آن وابسته شده است تأثير منحرف كننده بر اخلاق وي دارد و از توان وي براي ايستادگي در مقابل پيشنهادهاي ترديدآميز ميكاهد. اعتياد به مواد مخدر كاري بسيار پرهزينه است و ميتواند در سطحي وسيع توان مالي فرد را كاهش دهد و او را به كارهايي سوق دهد كه منبع مالي مطمئني برايش در برداشته باشد. تزلزل اخلاقي و نيازمندي شديد مالي فرد معتاد را به سوي جاسوسي پرخطر سوق ميدهد.
6 ـ شانتاژ: بهرهگيري از نقاط ضعف عامل در جهت اجبارش براي انجام فعاليت جاسوسي شانتاژ گويند. ترس، انگيزه پنهان افراد بسياري است كه به ديگر جاذبههاي پرزرق و برق تن در ندادهاند. ترس ابزار پرقدرت استخدام است به ويژه اگر با ظرافت و مدبرانه به كار گرفته شود. ترس اعم از نوع پيچيده يا آشكار آن يكي از قديميترين شيوههاي كار و بهصرفه اقتصادي جهت جاسوسي است. در بسياري از سرويسهاي جاسوسي، مهمترين سلاح در انبار تسليحاتي امور استخدامي، ترس است. ترس ماهيت افراد را دگرگون كرده و وجدان را بياثر ميسازد. اصل بهرهوري عملياتي از ترس، در اين واقعيت نهفته است كه ترس از توان عامل جاسوس براي عمل نميكاهد و در برخي از شرايط حتي عملاً موجب كاركرد بهتر نيز ميشود.
اقدامات پيشگيرانه در ضدجاسوسي:
الف ـ فردي:
1ـ تقويت ايمان و ارتقا، تقواي الهي
2ـ انعكاس كليه ارتباطات با بيگانگان به حاوا (به استناد ماده 106 آييننامه انضباطي كه اشعار ميدارد هرگونه ارتباط با اتباع بيگانه و يا تردد به اماكن مربوط به بيگانگان براي كاركنان نيروهاي مسلح ممنوع بوده مگر براساس مأموريت و با كسب مجوز از حفاظت اطلاعات يگان مربوطه و در تبصره ذيل همين ماده آمده است در برخوردها و ارتباطات غيرمترقبه، كاركنان مكلفند بلافاصله مراتب را به حفاظت اطلاعات گزارش نمايد.)
3ـ انجام هماهنگي با حاوا، در صورت ضرورت مكاتبه با بيگانگان وداشتن بستگان خارج از كشور
4ـ توجه به دستورالعملها و هشدارهاي حفاظتي
5ـ رعايت اصل حيطهبندي در حوزه كاري و شخصي
6ـ عدم اعتماد به وسائل ارتباطي و عدم طرح مطالب طبقهبندي شده در آن
7ـ توجه كافي به كليه ملاقاتهاي تصادفي و اتفاقي و انعكاس به حاوا
ب ـ سازماني:
1ـ توجيه امنيتي كاركنان و ارائه آموزشهاي حفاظتي و امنيتي و صدور بخشنامهها و دستورالعملها
2ـ كنترل نشانگاهها و گلوگاههاي اطلاعاتي موردنظر سرويسهاي حريف و رقيب
3ـ كنترل امنيتي سوژهها و مظنونين
4ـ شناسايي رهبران و رابطين سرويسهاي اطلاعاتي حريف و رقيب
5ـ شناخت اهداف و نيازمنديهاي سرويسهاي اطلاعاتي حريف و رقيب
منابع و مآخذ:
1_ افتخاري، علياصغر، مراحل بنيادين انديشه در مطالعات امنيت ملي، تهران، مركز مطالعات راهبردي 1381، ص 237
2_ روزنامه رسمي شماره 14943-4/4/1375
3_ عابدي، امرا...، پايان نامه «بررسي حقوقي جرم جاسوسي و خيانت به کشور ومجازات هاي مترتب»، دانشکده علوم و فنون فارابي، سال 1384
4ـ فريدل، ران، «جاسوسي: دنياي مدرن جاسوسي» معاونت پژوهشي دانشكده امام محمد باقر(ع) تهران: دانشكده امام محمد باقر(ع) 1382، صص 158-159
5 ـ گروه مطالعات پايه و روششناسي «حفاظت اطلاعات و پيشگيري» تهران: مركز مطالعات كاربردي فارابي، 1383، صص8-9
6- روزنامه هاي اطلاعات – كيهان تير ، آذر سالهاي 81 و 82 موجود ر آرشيو سا.ع.س آجا
1ـ ر . ك . گارو ، مطالعات نظري وعملي در حقوق جزا، ترجمه سيد ضيا الدين نقابت ، ج3،ص12
2 ـ ايرج گلدوزيان ، حقوق جزاي اختصاصي ، ج1 ،ص 32
1ـ ر.ك: سعد ابراهيم الاعظمي ، جرائم التجسس في التشريع العراقي ، ص24 به بعد وحسين كريمي ، مجموعه مقررات وقوانين جزايي ، روزنامه رسمي كشور ، ص1112