تعریف گریه ، اشگ ، حزن و چگونگی ظهور و بروز آن

بسم الله الرحمن الرحیم

گریه ، صفتی است که حاکی از یک تحول روحی و روانی در درون جان آدمی می باشد.

بعضی از بزرگان – از جمله علامه میر جهانی – می فرمایند : گریه خونی است که در اثر سوزش قلب ، رگ هایی که اتصال به چشم دارد دهان باز می کند و آن  خون از راه رگها به چشم انتقال پیدا می کند . پس از استحاله شدن و تبدیل به اشگ شدن و رنگ خود را از دست دادن و ظاهر شدن از چشم جاری می شود و گاهی ممکن است که در اثر شدت و زیادی سوزش قلب استحاله نشده بصورت خون از دیده جاری گردد ، چنانچه در زیارت وارد شده « و لا بکین بدل الدموع دما » یعنی : هر آینه گریه می کنم برای تو خون ، بدل از اشگ چشم . *

حضرت امام خمینی ( ره ) می فرمایند : خنده و گریه مظهر شدید ترین حالات احساساتی انسانی است . آن وقتی که کسی بتواند مالک خنده و گریه ی مردم شود ، به حقیقت مالک قلب آن ها شده است ، کارهای قلبی غیر از کارهای عقلی است . **

اشگ همان قطرات آب چشم است که به علت های گوناگون ( مثل تحول درونی ) از چشم جاری می شود . اشگ نتیجه ی گریه محسوب می شود نه این که خود گریه باشد .

بنابر این ارزش اشگ ها بسته به عامل آن دارد و فرق است مابین اشگ ناشی از ترس جهنم و عذاب و اشگ فراق از حضرت جل و علا.

هنگاهی که گریه در جان آدمی محبوس گردد ، یعنی صاحب گریه از ظهور و بروز آن جلوگیری بعمل آورد ، به این حالت که از درون می سوزد و در ظاهر از این سوختن خبری نباشد حزن می گویند . به تعبیر حضرت آقای دولابی رحمه الله علیه : حزن به دیگ زود پز می ماند که درش بسته باشد .

بنابر این حزن انرژی حرکتی اش از اشگ صرف ، بیشتر بوده و انسان را در راه ارزش ها صبور تر و پایدارتر می نماید .

*بکاءالحسین ، ص 5 – 6

** مجله پاسدار اسلام ، تیتر 79 ، شماره 223 ، ص 31