فیلسوفان معاصر در روحانیت شیعه (9): آیت الله سیدرضا صدر-ره


 آیت الله سید رضا صدر (ره) از طرف پدر موسوى و بحضرت موسى بن جعفر(ع) منتهى مى‏شوند و از طرف مادر طباطبائى و بحضرت امام حسن مجتبى علیه‏السلام متصل مى‏گردند. پدر ایشان، آیت الله العظمی سید صدرالدین صدر، از علما و مراجع بزرگ زمان بود و پس از رحلت حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، اداره حوزه علمیه قم را به همراه دو تن از مراجع عصر برعهده گرفت. ایشان همچنین برادر بزرگ امام موسی صدر، پیشوای بزرگ شیعیان لبنان است. سید رضا مقدمات و سطح را در مشهد فرا گرفت و در 25 سالگی به همراه پدر بزرگوارش به حوزه قم عزیمت کرد. سطوح را نزد اساتیدى نظیر حضرات آیات عظام سید شهاب‏الدین مرعشى نجفى و محقق داماد آموخت. سپس خارج فقه و اصول را در محضر حضرات آیات عظام سید حسن صدر و سید محمد حجت کوه‏کمره‏اى و سید حسین بروجردى و فلسفه و عرفان را نزد امام خمینى فراگرفت. ایشان پس از وفات آیت‏الله العظمى بروجردى به تدریس فقه و اصول و فلسفه و عرفان پرداخت. در سال 1346 براى تبلیغ و ارشاد به تهران آمد و مسجد امام حسین را کانون تبلیغات دینى خویش قرار داد و به تدریس، تبلیغ و ارشاد، امامت جماعت، اداره‏ى کلاس‏هاى معارف دینى، تألیف و پروش شاگردان پرداخت. وى در این مسجد کلاس درس اخلاق، تفسیر و فلسفه نیز برگزار کرد و همچنین به تدریس فقه و اصول هم اشتغال داشت. در سال 1356 به حوزه‏ى علمیه قم بازگشت و به خدمات دینى و مذهبى مشغول شد.این عالم بزرگوار بر علوم معقول و منقول مانند تفسیر، حدیث، فقه، اصول، کلام، تاریخ، ادبیات عربی و فارسی، حکمت و فلسفه و اخلاق و عرفان مسلط بود و با زبانهای فرانسه و انگلیسی نیز آشنایی داشت. قدرت ضبط و حافظه اش شگرف و از ویژگیهایش، زهد، تعبّد، تهجّد، تواضع، صراحت لهجه، قلم زیبا و جذاب بود. از جمله آثارش: کتاب «استقامت»؛ کتاب «حسد»؛ کتاب «دروغ»؛ «بانوى کربلا زینب دختر زهراء»، ترجمه‏ى کتاب «زینب» دکتر عائشه بنت الشاطى، الاجتهاد و التقلید؛ العدالة فى الفقه؛ تفسیر سوره حجرات؛ تفسیر سوره یوسف، فلسفه آزاد؛ الفلسفه العلیا؛ محمد فى القرآن؛ المسیح فى القرآن؛ قرآن‏شناسى؛ راه محمد (دو جلد)؛ راه على(ع) پیشواى شهیدان؛ راه قرآن؛ زن و آزادى؛ زیارتنامه حضرت رضا(ع) سخنان سران کمونیزم درباره خدا؛ مرد وفا (زیر درختان سدر)؛ نشانه‏هایى از او (دو جلد)؛ نگاهى به آثار فقهى شیخ طوسى؛ مقدمه بر نهج الحق و نامه دانشوران. از جمله آثار منتشر نشده وى مى‏توان به این عنوان‏ها اشاره نمود: أربعون و مأتا مسئلة فقهیة؛ تعلیقة بر عروة الوثقی؛ الفقه علی مذهب اهل‏البیت- کتاب الصلاة؛ القواعد الثلاث؛ تجاوز؛ فراغ؛ حیلولة؛ رساله در مقدمه واجب؛ شبهة العبائیة حکم نجاسة الباطن؛ نفائس الاصول (دو جلد)؛ حاشیه بر اسفار؛ برهان الصدیقین، حاشیه بر منظومه (سه جلد)، دیوان شعر، درست و نادرست، خواجه نصیرالدین طوسى؛ خلیفة رسول‏الله (ص)؛ اسلام ما؛ سبد (کشکول)؛ ترجمه رسالة الحقوق امام سجاد؛ الجهاد و الثورة؛ الکلیم فى القرآن.