صراط حمید

فیلسوفان معاصر در روحانیت شیعه (14): آیت الله شیخ یحیی انصاری شیرازی

حضرت آیت الله حاج شیخ یحیی انصاری شیرازی (دامت برکاته) در سال 1306 در روستای عالم پرور نوایگان داراب متولد شد. در سال 1320 جهت ادامه درس حوزوی به شیراز رفت و در حوزه علمیه شیراز؛ مدرسه خان درس سطح را نزد آیت الله سید نورالدین حسینی هاشمی تمام کرد. در سال 1330 جهت آموختن درس خارج عازم قم شد و در قم از محضر درس امام راحل عزیز و علامه طباطبایی در درس فلسفه کسب فیض نمودند و از شاگردان خصوصی علامه محسوب می شدند که با حضرات آیات عظام جوادی آملی، مصباح یزدی و حسن زاده املی هم درس بودند. آیت الله انصاری بسیاری از علوم عقلی از جمله اسفار ، الهیات شفا ،منطق شفا ، برهان شفا ، تمهید القواعد و... را در محضر علامه طباطبائی فرا گرفتند. و حتی علاوه بر درس حوزه پنج شنبه شب ها در منزلش همدرسان خود را به طور خصوصی از محضر درس علامه طباطبایی اگاه می کردند. در مورد تلمذ در محضر مرحوم الهی(برادر علامه طباطبائی)یکی از شاگردان از قول استاد نقل می کند که: مرحوم علامه طباطبایی به ما سفارش می‌کردند که از اخوی یعنی مرحوم سید حسن الهی استفاده کنید و ما هم کتاب شرح فصوص قیصری را نزد ایشان (مرحوم الهی) خواندیم و بعد از اتمام آن موفق شدیم کتاب تمهید القواعد ابن ترکه را به مدت یکسال و اندی موفق از نحو ایشان بیاموزیم.
شیخ یحیی انصاری از سال 1340رسما تدریس فقه و اصول و منظومه ملا هادی سبزواری را در حوزه شروع کردند و بیش از بیست سال تدریس کتاب منظومه ملا هادی سبزواری را ادامه داد و بعد از آن به تدریس کتاب اسفار اربعه ملا صدرا پرداخت که هم اکنون نیز ادامه دارد. کرسی تدریس این استاد فلسفه در مسجد سلماسی قم ـ یعنی همان مسجدی که امام خمینی (ره) در آن تدریس می‌کرد ـ برگزار می‌شد. بدینسان ایشان بیش از چهل سال سابقه استادی دارند. از جمله تألیفات آیت‌الله انصاری شیرازی می‌توان به مجموعه چهار جلدی شرح منظومه حکمت اشاره کرد، که البته دو جلد آن از روی سخنان درسی وی پیاده‌سازی و منتشر شده است. تدوین این کتب را حجت الاسلام والمسلمین استاد محمد مهدی مهندسی بر عهده داشتند. در مورد خضوع استاد در برابر معارف اهل بیت (ع) ، یکی از شاگردانشان می نویسد: ایشان ضمن اینکه یک حکیم و عارف به معنای دقیق بودند در پیشگاه احادیث بسیار خاضع بودند بطوری که در این سالهای اخیر روزهای چهارشنبه را اختصاص داده بودند به بحث پیرامون احادیث بحارالانوار که جلد 6 و 7 و آنچه مربوط به معاد بود همه را مطرح و توضیح می‌فرمودند. و اگر موردی پیش می‌آمد که مؤلف(علامه مجلسی) علیه الرحمه چیزی فرموده بودند که قابل مناقشه بود می‌فرمود مرحوم علامه عالی مقام مجلسی با این کار و خدمتی که به شیعه کرده است آنچنان وجودش نورانی شده است که انسان حیا می‌کند چیزی علیه او بگوید و دقیقاً این روحیه را از استادشان علامه طباطبایی به ارث برده بودند. حاج شیخ یحیی انصاری از شاگردان برجسته و مریدان امام راحل بودند.در زمان طاغوت به مدت سه سال در کوهدشت لرستان و نائین اصفهان تبعید شدند و به علت شدت مبارزاتش دو الی سه بار همراه با آقای هاشمی رفسنجانی در زندان ساواک بازداشت شدند.در کتاب تحلیل نهضت امام خمینی به نویسندگی سید حمید روحانی بیان شده است که شیخ یحیی انصاری جزء یکی از دوازده نفری است که مرجعیت امام خمینی را در سال 42 تایید کردند ( یعنی بعد از فوت آیت الله بروجردی). در این زمینه حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب خطاب به آیت الله انصاری فرمودند: شما از پیشگامان نهضت هستید.
در وصف مقام علمی و معنوی حاج شیخ یحیی انصاری همین بس که حضرت آیت الله بهجت مرجع بزرگ عالیقدر فرموده اند وقتی شخصیتی مانند آیت الله انصاری شیرازی هست هیچ مشکلی نداریم و باید به این شخصیت معنوی افتخار کنیم و ببالیم و مرحوم آیت الله گلپایگانی به شاگردان خود گفته بودند بروید زهد و پارسایی و اخلاق را از انصاری شیرازی بیاموزید. مرحوم آیت الله گلپایگانی وصیت کرده بود که شیخ یحیی انصاری مرا به خاک برسپارد و دامادم یعنی صافی گلپایگانی نماز مرا بخواند. یکی از شاگردان استاد انصاری شیرازی درباره ارتباط امام(ره) با استاد چنین می گوید: به حضرت امام(ره) آنچنان نزدیک و عزیز شده بود که در این سالهای اخیر روزی مرحوم سید احمد خمینی(ره) به دیدار حضرت استاد به منزل ایشان آمدند و در آنجا خطاب به استاد گفتند:شما در نزد آقا حضرت امام(ره) آنقدر محترم و معتبر هستید که در نجف اشرف که بودیم اگر نامه‌ای از شما می‌رسید و احیاناً برای وکالت تقاضا شده بود آقا فرموده بودند برای اثبات باید دو نفر از آقایان ایران شهادت کتبی بدهند مگر شیخ یحیی که شهادت ایشان در حکم شهادت دو نفر است و زمانی که مرحوم امام(ره) در قم اجلال نزول داشتند یک شب را اختصاص دادند به منزل جناب استاد انصاری. مجمع عالی حکمت اسلامی در دومین گردهمائی اساتید علوم عقلی از این مقام علمی تقدیر به عمل آورد.