در باب حجابهاى نورانى و ظلمانى میان بنده و خداوند جل شأنه
اى عزیز! در حدیث است كه رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند كه : «همانا خدا را هفتاد - و در روایتى هفتصد و در روایتى دیگر هفتاد هزار - حجاب از نور و ظلمت است ، كه اگر آن ها را از چهره خود برگیرد،پرتو روى او تمام مخلوقاتش را كه چشمش به آن ها مى افتد خواهد سوخت.»
بیان : مقصود از هفتاد هزار حجاب ممكن است یكى از این دو وجه باشد:
وجه اول - آن كه: این حجابها همان موجودات آفاقى روحانى و جسمانى است ، زیرا تمام عوالم منحصر در هیجده هزار عالم است كه مجموعا به دو نوع باز مى گردند: عالم ملك و عالم ملكوت ، یا عالم غیب و عالم شهادت. پس مجموعا سى و شش هزار عالم است كه عالم انسانى كه حجابها بدان مربوط است از آن انداخته مى شود، باقى میماند سى و پنج و هزار عالم ، و به حكم مطابقه به همان اندازه - پس از حذف عالم انسانى - از عالم انفس بدان اضافه مى گردد، پس مجموعا هفتاد هزار عالم مى شود كه همان هفتاد هزار حجاب آفاقى وانفسى مى باشد. از این بیان سر حدیث فوق ظاهر مى شود. و اگر آن ها را كلى فرض كنى هفتاد حجاب مى شود، و در این بیان سر این آیه ظاهر میگردد كه : در زنجیرى كه طول آن هفتاد ذرع است او را دركشید.
وجه دوم آن كه : این حجابها مخصوص به انفس باشد، زیرا انسان را حجابها و موانعى است به نام سلاسل و اغلال (كند و زنجیر) كه مانع او از وصول به حضرت عزت و جلال الهى است، و این حجابها چیزى جز تعلقات صورى و معنوى او نیست . اما تعلقات صورى از تطبیق مراتب هفتگانه قرآنى با طبقات هفتگانه آفاقى شناخته مى شود، و از ضرب كواكب هفتگانه در برجهاى ده گانه كه حجابهاى هفتادگانه به حسب كلى از آن به دست مى آید، و تقسیم آن به هفتاد هزار به حسب نجومى (جزئى ) است . و اما تعلقات معنوى ، اخلاق و صفات اوست ، زیرا هر یك از آن ها یكى از حجابهاى معلوم (معنوى ) است ، و آن به طور مختصر این كه : او از جهت صورت و معنى نسخه جامع و كامل همه موجودات است ، و این حجابها و پرده هائى كه عوالم شامل آن هاست همه در او مندرج و بر چهره حقیقى وى افتاده و او به زنجیر آثار و پى آمدهاى آن ها بسته شده است ، جز این كه اینها نیازمند به تطبیق است و حال آن كه صحیح و واقع است ، زیرا وقتى آن ها را تطبیق نمایى آن را بیش از هفتاد و هفتاد هزار از حجب نورانى و ظلمانى خواهى یافت . زیرا انسان نسخه جامعى است كه از تمام صفات و اخلاق متقابل (ستوده و نكوهیده ) در او موجود مى باشد، زیرا او از جهت صورت و معنى نسخه جامع انسان كبیر است .