چهل نکته عرفانی از امام خمینی(ره): مبحث 21: اخلاص
سؤ ال: اخلاص را چگونه در خود بیابیم و اساساً ویژگى عمل مخلصانه را بیان فرموده و آثارى كه بر آن مترتب است را نیز توضیح فرمائید؟
پاسخ:
اى عزیز علاج و كلّ العلاج در اینست كه انسان كه مى خواهد علمش الهى باشد وارد هر علمى كه شد مجاهده كند و با هر ریاضت و جدّیّتى شده قصد خود را تخلیص كند. سرمایه نجات و سرچشمه فیوضات ، تخلیص نیّت و نیّت خالص است . ((من اءخلص للّه اربعین صباحاً جرت ینابیع الحكمة من قلبه على لسانه .)) اخلاص چهل روزه ، این است آثار و فوایدش . پس شما كه چهل سال یا بیشتر در جمع (جمیع) اصطلاحات و مفاهیم در هر علمى كوشیدید و خود را علاّمه در علوم مى دانید و از جنداللّه محسوب مى كنید و در قلب خود اثرى از حكمت و در لسان خود قطره اى از آن نمى بینید بدانید تحصیل و زحمتتان با قدم اخلاص نبوده ، بلكه براى شیطان و هواى نفس كوشش كردید. پس اكنون كه دیدید از این علوم كیفیّت و حالى (حالتى) حاصل نشد، چندى براى تجربه همه باشد به اخلاص نیّت و تصفیه قلب از كدورت و رذایل بپردازید، اگر از آن اثرى دیدید آن وقت بیشتر تعقیب كنید گرچه باب تجربه كه پیش آمد درِ اخلاص ‍ بسته مى شود ولى باز شاید روزنه اى به آن باز شود و نور آن تو را هدایت كند.(1)
پس انسان باید در همین عالم ، این چند صباح را مغتنم شمارد و ایمان را با هر قیمتى هست ، تحصیل كند و دل را با آن آشنا كند. و این در اوّلِ سلوك انسانى صورت نگیرد، مگر آن كه اوّلاً، نیت را در تحصیل معارف و حقایق ایمانیه خالص كند و قلب را با تكرار و تذكّر، به اخلاص و ارادت آشنا كند تا اخلاص در قلب جایگزین شود، چه كه اگر اخلاص در كار نباشد ناچار دست تصرف ابلیس به كار خواهد بود و با تصرف ابلیس و نفس - كه قدم خودخواهى و خودبینى است - هیچ معرفتى حاصل نشود، بلكه خود علم التوحید بى اخلاص ، انسان را از حقیقت توحید و معرفت دور مى كند و از ساحت قرب الهى تبعید مى نماید. ملاحظه حال ابلیس كن كه چون خودخواهى و خودبینى و خودپسندى در او بود، علمش به هیچ وجه عملى نشد و راه سعادت را به او نشان نداد.(2)
شما هم اگر بخواهید انسان باشید، ارزش انسانى داشته باشید، براى شكم نباشد، براى شرف باشد كارهایتان براى انسانیت باشد، براى خدا باشد، اگر بخواهید كه كارهایتان كه براى خدا باشد به نتیجه برسد، باید دست از هواهاى نفسانى بردارید. شیطان از انسان دست بردار نیست قسم خورده است براى خدا، من در ذهنم این است كه به خدا تشر رفته است ، كه قسم خورده است كه نمى گذارم اینها چیزى بشوند ((الاّ عبادك منهم المخلصین)) شما با یك همچو دشمن قسم خورده اى مواجه هستید، به جنگ او بروید.(3)
خداوندا: آینه دل را به نور اخلاص روشنى بخش ، و زنگار شرك و دوبینى را از لوح دل پاك گردان ، و شاه راه سعادت و نجات را به این بیچارگان بیابان حیرت و ضلالت بنما، و ما را به اخلاق كریمانه متخلق فرما، و از نفحات و جلوه هاى خاص خود كه مختص اولیاء درگاه است ما را نصیبى ده ، و لشكر شیطان و جهل را از مملكت قلوب ما خارج فرما، و جنود علم و حكمت و رحمان را به جاى آنها جایگزین كن ، و ما را با حُب خود و خاصان درگاهت از این سراى درگذران ، و در وقت مرگ و بعد از آن با ما با رحمت خود رفتار فرما، و عاقبت كار ما را با سعادت قرین كن.(4)
بحق محمد و آله الطاهرین - صلوات الله علیهم اجمعین


منابع:
1- چهل حدیث ، ص 333.
2- شرح حدیث جنود عقل و جهل ، ص 104.
3- صحیفه نور، ج 19، ص 273.
4- چهل حدیث ، ص 1 (مقدمه ).